Ataatsimoorniartuuit?

Ilinniartitsineq 1

Ilisarititsineq (10 min.)

Ilinniartitsinermi uani atuartut namminneq killissarisatik ikinngutimillu tapersersornerani sumut killissinnaanertik ilinniassavaat. Taamaasillutik ilaatigut akunnattoornermut tunngasunik eqquiniaanermut apeqqutit sammissavaat. Atuartut apeqqutinik suliaqarnerup naammassineranni naqinnermik ataatsimik eqqaamasassaminnik pissapput, taannalu sunigusaat 2-mi atortussaassavaat.

Atuartut apeqqutit ” Ikinngutit tapersersorniarlugu sumut killissavit?” akissavaat.

Atuartut iserfissaannut ilitsersuutikkit.

Inuusuttut peqatimik iliuuserisartagaat iliuuserissallugillu qunuginngisaat pillugit arlalitsigut kukkusumik takorluugaqartarput. Tamanna taaneqartarpoq amerlanerussuteqartut paatsoornerannik. Assersuutigalugu imaassinnaavoq isumaqartut allat tamarmik pujortarlutillu imigassartornermik misiliisimasut, kisiannili pissusiviusut allarluinnaasarput.

Tamanna pillugu atuartut paasitikkumallugit, atuartut apeqqummut uunga: ”Killissat sumiippa?” inerniliussatik allassavaat, uani.

Atuartut “Atuartut qupperneranni” inerniliussat sungiusaat 2-mi takusinnaavaat.

Inerneri skærmikkut (smartboard, allattarfik il.il.) klassimut takutikkit.

Tulliullugu sungiusaat 3 sammissavarsi.

Inernerit skærmikkut klassimut takutikkit (smartboard, allattarfik il.il.), apeqqutillu uku aallaavigalugit klassimi oqaloqatigiinneq aallartillugu:

• Arlaannik eqqumiiigisaqarpit/tupaallaateqarpit?

• Arlassi qanoq akissuteqarsimanini aamma sooq taama akissuteqarsimanini oqaluttuarerusuppaa?

• Sooruna assigiinngitsunik killissaqartartugut?

• Sooruna killissarisat ilaanni qaangerneqartartut?

Ilinniartitsineq 2 aamma 3

Ilisarititsineq (5 min.)

Ilinniartitsinermi 2-mi 3-milu atuartut oqaluttualiaq ”Qaammaqqittuaannarpoq” atuassavaat, naggasernissaanillu siunnersuuteqassallutik. Naatsukullaliami pineqarpoq nukappiaraq, atuarfimmi nukappiaraqatiminit akuutinneqanngitsoq, ataatsimooqatigiinnilu inissarsiniarluni ilungersuuteqartoq.

Atuartut naatsukullaliaq ”Qaamaqqittuaannarpoq” atuassavaat. Naatsukullaliami nukappiaraq nukappiaraqatiminiit ajattugaasoq/immikkoortitaasoq pineqarpoq, qanorlu peqatigiinnut ilaanissami  sukataaruteqarnera pineqarpoq.

Ilinniartitsisutut toqqarsinnaavat atuartut marlukkaarlutik kisimiillutilluunniit atuassaneraat imaluunniit illit nipituumik klassimut tamarmiusumut atuffassissanerlutit.

Atuartut eqimattani apeqqutit uku oqallisigissavaat:

• Oqaluttualiap suussusia (genre) sunaava?

• Ivaap Tuumallu inuttut ilisarnaataat allakkit

• Isumarsi naapertorlugu sooq Tuumap nukappiaraqataasalu Ivaaq malersorniakujuttarpaat?

• Illit Ivaajusuuguit qanoq iliussagaluarpit?

• Ivaamut ikinngutaasuuguit Ivaaq ikiorniarlugu qanoq iliussagaluarpit?

• Maannamiit qanoq pisoqassangatippiuk?

Atuartut eqimattani apeqqutit uku oqallisigissavaat:

• Oqaluttualiap suussusia (genre) sunaava?

• Ivaap Tuumallu inuttut ilisarnaataat allakkit

• Isumarsi naapertorlugu sooq Tuumap nukappiaraqataasalu Ivaaq malersorniakujuttarpaat?

• Illit Ivaajusuuguit qanoq iliussagaluarpit?

• Ivaamut ikinngutaasuuguit Ivaaq ikiorniarlugu qanoq iliussagaluarpit?

• Maannamiit qanoq pisoqassangatippiuk?

Eqimattaq ataaseq marlulluunniit oqaluttuami qanoq pisoqarsimassangatitsinerinik saqqummiisikkit. Tamatuma kingorna atuartut sinneri saqqummiussaq pillugu isummaminnik saqqummiissapput.

Ilinniartitsineq 4

Ilisarititsineq (5 min.)

Ilinniartitsineq 4-miI atuartut ilikkassavaat, inuk uumasunut ataatsimoorniartartutut immat, pissusissamisuuginnartumillu ataatsimooqatigiit maleruartarlugit.

Piareersarneq: Korti ”Ataatsimoorniartartoq” (Flokdyret) naqiguk qiortarlugulu atuarfimmilu kortit nivinngartiterlugit – soorlu inersuarmi, eqaarsaarfimmi, silami imaluunniit klassip inaani. Kortit pineqatut uaniipput.

Sungiusaammi uani pineqarpoq, inuit tamarmik tassaammata uumasut ataatsimoorniartartut, pissusissamisuuginnartumik ataatsimooqatissaminnik ujarlertartut. Tamanna assersuusiorniarlugu igalaat saannut nikueriarlutit silammut isigisinnaavutit. Silami arlaannik takusaqalerlutit takorlooruk. Uninngaannarit, atuartut arlallit eqqannut pillutik silammut isiginnaaqataalernissaasa tungaanut. Imaassinnaavoq aperisut ”suna nakkuppiuk?”. Akinak nipaallisimaannarit. Oqaaseqarnak igalaaq qimaguk. Atuartut itsuartoqataasut aperikkit: ”Sooq itsuartorpit?”. Imaassinnaavoq akisut: ”Naluara” imaluunniit ”illit itsuartoravit.” Oqaloqatigiinnissinni eqqaajuk, uagut inuit pissusissamisuuginnartumik ataatsimooqatigiit maleruartarigut – tamanna timitta sananeqaataaniippoq inuuginnarnissatsinnullu sakkutta ilagaat. Inuiaqatigiinni piniartuusuni suleqatigiinnissaq pitsaasumillu ataatsimooqatigiinnissaq pinngitsoorneqarsinnaanngillat.  

• Atuartut suliassaqarfiit assigiinngitsut atuarfimmi inissitsiternikuusatit ujarlugillu ornittassavaat 

• Atuartut pingasukkaartikkit  

• Atuartut suliassaq nassaarigaagamikku suliassaqarfiup tullianut ingerlaqqitsinnatik apeqqut akisassavaat. Akissutitik eqqaamaniarlugit eqqaamannissutissaannik allattuisinnaapput 

• Suliassaqarfiit nassaarinissaannut atuartut minutsinik 20-nik piffissalikkit. Naniuminaatsippatigit suup tungaanut ujarlernissaannik oqaluttuullugit ikiorsinnaavatit 

Sooq inuit amerlanertigut ataatsimoorumasarnerat aamma ataatsimooqatigiinni inuit ataasiakkaat qanoq peqataasarnerat pillugit atuartullu oqaloqatigiinneq aallarnisaruk. Paasisassarsiorluni arpannermiit apeqqutit aallaavigikkit.

Atuartunut ima aperisinnaavutit:

• Sooq ataatsimooqatigiiffiit Inuit kulturianni pingaaruteqartuuppat – maanna qangalu?

• Sooq inuup ataatsimooqatigiiffiit pisariaqartippai?

• Ataatsimooqatigiit avataaniinneq qanoq kinguneqarsinnaava?

• Uumasunik allanik ataatsimooqatigiittartunik nalunngisaqarpit?

• Sooruna ataatsimooqatigiinneq nuannersuusoq?

Ilinniartitsineq 5 aamma 6

Ilisarititsineq (5 min.)

Ilinniartitsineq 5 aamma 6-imi atuartut pisuusaartitaq ”Ikinngutaalluartoq” atuassavaat, tassanilu inuttaasoq Malik ikiussavaat ataatsikkut ikinngutaalluartuullunilu nammineq killissaminik ataqqinninnissaanik. 

Atuartut suleqatigiikkaarlutik ”Ikinngutaalluartoq” atuassavaat.

Atuareerunikku suleqatigiiaat tamarmik apeqqutit uku akissavaat:

• Isumarsi malillugu Malik Aqqalummut qanoq oqassava?

• Unnummi ikuallatsitsiffiusumi Malik allaanerusumik qanoq iliorsinnaagaluarpa?

• Malimmut ikinngutaasuuguit qanoq siunnersussagaluarpiuk?

• Ikuallanneq qanoq pinngitsoorneqarsinnaasimagaluarpa?
  
  Apeqqutit pisuusaartitap naggataatungaaniipput, takusinnaavatit uani.

Pisuusaartitsinermit apeqqutit klassimi ataatsimoorlusi sammisigit:

• Isumarsi malillugu Malik Aqqalummut qanoq oqassava?

• Unnummi ikuallatsitsiffiusumi Malik allaanerusumik qanoq iliorsinnaagaluarpa?

• Malimmut ikinngutaasuuguit qanoq siunnersussagaluarpiuk?

• Ikuallanneq qanoq pinngitsoorneqarsinnaasimagaluarpa?

Atuartut Malimmut siunnersuutaat allattarfikkut allassinnaavatit. Pisuusaartitsinermi pingaarnerutitat tassaapput, allat ataatsimoorlutik pinngitsaaliiniarneri qanoq pissuseqarfigineqarsinnaanersut, aamma ikinngutaalluarneq tassaammat naaggaarsinnaaneq namminnerlu killissarisanik ataqqinninneq.

Atuartut ikinngutaalluartup imminnut qanoq ittuunersoq pillugu eqqaasinnasaminnik saqqummiussissapput. Allattarfikkut imaluunniit mentimenter.com atorlugu allattuinissaq toqqarsinnaavat (ilitsersuut takuuk uani.) 

Digitalimik eqqaasanik saqqummiussuineq (mentimeter): Saqqummiussuineq digitaliutinniarukku, atuartut tamarmik ataasiakkaarlutik ikinngutaalluartoq pillugu Mentimeterikkut oqaatsit pingasut allassavaat. Naggataatigut oqaatsit allanneqartut naqissavatit.

Digitaliunngitsumik eqqaasanik saqqummiussuineq: Saqqummiussukkat allattarfikkut allannissaat toqqarukku, atuartut ikinngutaalluartup imminnut qanoq isumaqarnera pillugu oqaatsit pingasut allattarfikkut allassavaat. Tamatuma kingorna atuartut ataatsimoorlutik oqaatsit pappialarsuarmut klassimi nivingasussamut allanniakkatik toqqassavaat.

Atuartut ikinngutaalluartup imminnut qanoq isumaqarneranik oqaloqatigikkit. Ima aperisinnaavutit:

• Ikinnguteqarluarnissi malugilluarsinnaasimanera pillugu arlarsi oqaluttuarusuppa?

• Nammineq isumarsi naapertorlugu ikinngutaalluarsimanissinnut assersuusiorsinnaavisi?
  

Ikinngutaalluartumut assersuutit:

• Tusarnaartoq

• Isummaminik annissisinnaasoq unneqqarissorlu

• Qanilaartoq - soorlu aliasukkaanni pakkutaarisinnaasoq

• Tiimini nalornigaanni/ilungersoraanni ikiuussinnaasoq

• Illaqatigisinnaasat ilinnut illaruaatiginninngitsoq

Atuartut qupperneranni takuuk

PIAREERSARNISSAT

• Sammisassaq atuaruk

• Pappiarat naqikkit

• Atortussat ujakkit

SIVISUSSUSAA

Ilinniartitsinerit 6

ATUARTITSISSUTIT

Inuttut ineriartorneq, inuiaqatigiilerineq, upperisalerineq isumalioqqissaarnerlu, kalaallit oqaasii

ATORTUSSAT

• Skærmersuaq/smartboard assigisaalluunniit

• Pappialarsuit, pappialat, allaatit

• Ipad

• “Ataatsimoorniartuuit” naqiguk qiortarlugulu

ANGUNIAGAQ

• Nammineq killissarisat ilisimalernissaat

• Peqataalersitsisartut peqataajunnaarsitsisartullu paasinerat

• Pitsaasumik ataatsimooqatigiiffiit pillugit ilisimasaqalerneq

• Allanut ilumoortuuneq ilumoortuunnginnerlu pillugit ilinniagaqarneq

ILIKKAGASSATUT ANGUNIAKKAT

• Inuttut nammineq ileqqorissaarnerup ataatsimoorussamillu ileqqorissaarnerup akornanni as-sigiinngissutsit immikkortissinnaanissaasa piginnaasaqarfiginera ineriartortissimassagaat (Upperisalerineq isumalioqqissaarnerlu)

• Inuit akunnerminni pissusiisa assigiinngitsuusut ineriartortinneqarnissaannut inuppalaartumik pigin-naasassat pisariaqartut piginissaat (Inuttut inerikkiartorneq).

• Apeqqutit ajornartorsiutillu kultureqarnerup inuiaqatigiinnerullu iluini pissutsinut tunngasut suussusii ataatsimut nassuiaasersorsinnaallugillu immikkoortinnissaat ilikkarsimassagaat (Inuiaqatigiilerineq)

• Allat suleqatigalugit allatat oqaatiginneriaatsillu allatat suunerinik, pingaarnertut imaannik, attaveqa-qatigiinnernik, sannaanik, oqaluttuartup inissisimaneranik, saqqummiunnerinik, inuttanik ilisarisitsinerinik, misissoqqissaarnerinik, nassuiarnerinik aamma avatangiisinik saqqummiinerinik kiisalu sammisaannik nassuiaasinnaassasut (Kalaallit oqaasii)

DOKUMENTER

• Oqaluttualiaq: Qaammaqqittuaannarpoq

• Pisuusaartitaq: Ikinngutaalluartoq

• Kortit: Ataatsimoorniartuuit?